Early English Books Online 2
 All Digital Collections  spacer  Login  
 
Add to bookbag
Author: Richardson, Alexander, of Queen's College, Cambridge.
Title: The logicians school-master: or, A comment upon Ramus logick.: By Mr. Alexander Richardson, sometime of Queenes Colledge in Cambridge. Whereunto are added, his prelections on Ramus his grammer; Taleus his rhetorick; also his notes on physicks, ethicks, astronomy, medicine, and opticks. Never before published.
Rights/Permissions: The University of Michigan Library provides access to these keyboarded and encoded editions of the works for educational and research purposes. These transcriptions are believed to be in the public domain in the United States; however, if you decide to use any of these transcriptions, you are responsible for making your own legal assessment and securing any necessary permission. If you have questions about the collection, please contact eebotcp-info@umich.edu. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact LibraryIT-info@umich.edu. This statement does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.
Print source: The logicians school-master: or, A comment upon Ramus logick.: By Mr. Alexander Richardson, sometime of Queenes Colledge in Cambridge. Whereunto are added, his prelections on Ramus his grammer; Taleus his rhetorick; also his notes on physicks, ethicks, astronomy, medicine, and opticks. Never before published.
Richardson, Alexander, of Queen's College, Cambridge., Thomson, Samuel, fl. 1657-1666.
London: Printed by Gartrude Dawson, and are to be sold by Sam. Thomson at the White-Horse in Paul's Church-yard, 1657.
Subject terms:
Logic
Ramus, Petrus, -- 1515-1572
Talon, Omer, -- ca. 1510-1562
URL: https://name.umdl.umich.edu/A91783.0001.001
How to cite: For suggestions on citing this text, please see Citing the TCP on the Text Creation Partnership website.

Table of Contents
View entire text
title page
The Book-seller to the Reader.
ERRATA in the Logick.
In Grammatical Notes, &c.
The PREFACE or En∣trance into the BOOK.
Ens est quod est.
Ens est primum vel a primo.
Ens absolute primum est quod est seipso.
Ens primum est.
Ens a primo.
Es a primo est, quod ut est a primo, sie est ex nihilo proter primum.
Ens a primo est concretuns.
est, qua omnes artes comprehenduntur pro subordinatione finium.
Qua comprehenduntur, or, continentur.
Ars est quae constat praecaeptis prime verissimique scientificis rei suae ad continuatis.
Quae constat.
Constant praeceptis.
Prime verissimeque scientificis.
Prime.
Verissimeque.
Concinnatis rei.
Concinnatis.
Ad.
Artis est praxis & prattomenon.
Praxis est artis in agendo motus.
Praxis is Genesis, and Analysis.
Genesis est progressus artis a simplicibus ad composita.
Analysis est regressus a compositis ad simplicia.
Ʋbi genesis desinit, ibi incipit analysis.
Prattomenon est res motu artis facta.
Posterior ars prioris utitur opere.
Ars est generalis, aut specialis.
Ars generalis est, quae est , circaens.
Ars generalis est rati nis, or orationis.
THE LOGICIANS SCHOOL-MASTER.
CHAP. I.
Dialectica est ars bene disserendi.
Est Ars.
Est ars bene disserendi.
Bene.
Eodemque sensu Logica dicta est.
Dicta est.
CHAP. II.
Dialecticae partes duae sunt, inventio, & dispositio.
Inventio est prima pars Dialecticae de inveniendis argumentis,
Prima pars.
De inveniendis argumentis.
Argumentis.
Argumentum est quod ad aliquid arguendum affectum est.
Quales sunt singulae rationes solae, & per se consideratae.
Argumentum est artificiale, aut inartificiale.
Artificiale est quod ex sese arguit.
Artificiale est primum aut ortum.
Primum quod est suae originis.
Quod est suae originis.
Estque simplex aut comparatum.
Absolutum est consentaneum, aut dissentaneum.
Consentaneum est absolute aut modo quodam.
Absolute ut causa & effectum.
De efficiente, procreante, & conservante.
Causa est cujus vires est.
Cujus vires est.
Est.
Itaque primus hic locus fons est omnis scientiae.
Fons.
Fons scientiae.
Scirique demum creditur, &c.
Ʋt merito dicatur a Poeta, &c.
Causa est efficiens, & materia, aut forma, & finis.
Efficiens est causa a qua res est.
Efficiens.
Est.
Res.
Cujus et si vera genera, &c.
Ʋbertas tamen per magna, &c.
Primo quod procreat, qut tueatur.
Otia si tollas, &c.
Sic pater & mater procreant, nutrix tuetur.
Sic Romulus conditor Romanae urbis, &c.
CHAP. IV.
Secundo causa efficiens sola efficit, aut cum aliis.
Earumque omnium, saepe alia principalis, alia adjuvans, & ministra.
Alia adjuvans, & ministra.
Solitaria causa cum plerisque, & principalibus & sociis pro Marcellio varie adhibetur.
Instrumenta etiam in catsis adjuvantibus connumerantur.
Quo argumento impius Epicurus, &c.
CHAP. V.
Tertio causa efficiens per se efficit, aut per accidens.
Sua facultate.
Ʋt quae natura vel consilio faciunt.
Ventorum naturalis efficientia est.
Per accidens efficit causa, quae externa facultate efficit: ut in his quae fiunt necessitate, vel fortuna.
Ʋt in his quae fiunt necessitate vel fortuna.
Qualis est Pompeianorum excusatio.
Fortuna est causa per accidens quando praeter, &c.
Per accidens.
Quando aliquid accidit.
Praeter scopium efficientis.
In hoc genere causarnm imprudentia connume∣rari solet.
Hinc sumitur deprecatio, &c.
Fortunae autem nomen ignorantia causarum confinxit, &c.
CHAP. VI.
De Materia. Materia est causa ex qua res est.
Materia.
Materia est.
Ex qua.
Res est.
Est.
Hoc argumento ficto apud Ovid. 2. Metam. Solis domus, auro, pyropo, ebore, argento componitur.
Caesar 1. belli civilis. Imperat militibus Caesar ut, &c.
CHAP. VII.
Causae primum genus est inefficiente & materia secundum sequitur.
Forma est causa.
Est causa.
Per quam.
Res est, quod est.
Id quod est.
Ideoque hinc a caeteris rebus distinguitur.
Et forma simul cum reipsa ingeneratur.
Ingeneratur.
Cum re.
Anima rationalis est forma hominis, &c.
Et distinguitur a caeteris omnibus naturis.
Geometricarum figurarum in triangulis, quadrangulis sua forma est.
Phisicarum rerum, coeli, terrae, arborum, piscium sua forma est.
Si possist inveniri.
Ʋt in artificiofis rebus facilius occurrit.
In artificiosis rebus facilius occurrit.
Caesar. 7. Muri autem omnes Gallici, &c.
Est in secessu longo locus: ensula portum, &c.
CHAP. VIII.
De fine.
Est causa.
Cujus gratia.
Physicis rebus finis homo propositas est; homini Deus.
Omnium artium est aliquod summom bonum & finis extremus.
Juno primo Aeneidos connubii finem assumit, cum Aeolo Deiopeiam pollicetur, solatii scilicet prolisque gratia.
In defensione Ligarii Cicero Tuberonem accusa∣torem urget, &c.
CHAP. IX.
De effectis. Effectum est, quod e causis existit, siveigitur gignatur, sive, &c.
Est.
Quod.
Existit.
Ecausis.
Sive igitur gignatur, sive corrumpatur.
Hujus loci sunt laudes, & vituperationes.
Quarum pleni sunt libri sacri, & prophani.
Aenei. 6. facta variorum populorum, &c. Excudent alii spirantia mollius aera, &c.
Huc dicta scriptaque referenda sunt.
Ad hunc locum referuntur consilia, & delibe∣rationes, &c.
Sunt etiam effecta virtutum & vitiorum. Quid non ebrietas designat? operta recludit, &c.
CHAP. X.
De subjecto. Argumentum modo quodam consentaneum succedit ut subjectum & adjunctum, &c.
Argumentum modo quodam, &c.
Succedit.
Ʋt subjectum, & adjunctum.
Subjectum est cui aliquid adjungitur.
Adjungitur.
Anima est subjectum scientiae, ignore antiae, virtutis, vitii, quia haec praeter essentiam accedunt.
Corpus sanitatis, morbi, roboris, infirmitatis; pul∣chritudinis, deformitatis.
Homo, subjectum est divitiarum, paupertatis, honoris, infamiae, vestitus, comitatus.
Locus est subjectum rei locatae.
Est subjectum.
Sic Philosophi divinis entibus, licet parte, & magnitu∣dine carentibus attribuunt locum.
Licet parte, & magnitudine carentibus.
Sic Geometrae locum, locique differentias in rebus geometricis.
Sensilia sensuum, & res virtutibus, ac vitiis propo∣sitae, subjecta vitiorum, & virtutum hoc modo nominantur.
Ejusmodi subjecto Cicero 2. Agrar. disputat, inter Campanos nullam contentionem esse, qui nullus sit honor.
Eodem argumento a Propertio dictum est.
CHAP. XI.
De adjuncto.
Cui.
Aliquid.
subjicitur.
Quod argumento etsi sub: est levius, attamen est copio∣sius, & frequentius.
Attamen est copiosius, & frequentius.
Itaque de ejusmodi signis ait Ovidius 2. de remedio.
Animi corporis que & totius hominis bona, & mala, quae dicuntur adjuncta sunt animi; corporis, hominis.
Denique quic quam ulli subjecto extrinsecus accidit adjunctum ejus est.
Ʋt utem locus est in subjectis, sic tempus est in adjunctis.
Rei.
Omninoque qualitates subjectis praeter causas adiunctae, &c.
Praeter causas.
Omni.
Soli.
Semper.
Ʋt homini risus aequo hinnitus, cani latratus, &c.
Hoc genere argumenti Faunium Chaeriam, Cicero pro Roscio Comaedo cavillatur. Nonne ipsum caput, & supercilia illa penitus abrasa, &c.
Sic Martialis 2. lib. Zoilum ludit. Crine ruber, niger ore, brevis pede, lumine luscus, &c.
Siv vestitus, & comitatus res adiunctae sunt, quo circumstantiae genere Dido, &c.
Est vero adinctorum ad subiecta quibus occu∣pantur usus item magnus.
Sed consentaneorum categoria sic est, unde quidvis alteri consentanem vel idm, vel unm dii possit.
Idm vel unum.
CHAP. XII.
De diversis. Argumentum primum consentaneum expo∣situm est, &c.
Dissentaneum sequitur.
Quod a re dissentis.
Sunt autem dissentanea.
Aeque manifesta
Alterumque ab altero aequaliter arguitur.
Tame si sua dissensione, clarius elucescant.
Sunt diversa, vel oppsita.
Quo de genere sunt illa frequentissima. Non hoc sed illud: quanquam, tamen.
Paula secus in Eunucho.
Item alia aliusmodi.
CHAP. XIII.
De disperatis. Opposita sunt dissentanea, que ratione, & re dissentiunt.
Sunt dissentanea.
Que ratione, & re dissentiunt.
Re.
Itaque eidem attribui secundum idem, & ad idem, &c.
Attribui.
Secundum idem.
Itaque ex altero affirmato alterum negatur, & e contra.
Opposita sunt disparata, aut contraia.
Disparata sunt opposita.
Quorum unum mult is pariter opponitur.
Ʋnum multis.
Virgilius 1. Aeneidos. O quam te memorem virgo: namque haud tibi vul∣tus, &c.
CHAP. XIV.
De relatis. Contraria sunt opposita, quorum unum uni tan∣tum opponitur.
Quorum unum uni tantum opponitur.
Contraria sunt affirmantia, vel negantia.
Affirmantia quorum utrumque affirmat, &c.
Quorum alterum constat e mutua, &c.
Atque inde nominande sunt relata.
Ʋt pater qui filium habet, &c.
Relata dicuntur simul esse natura.
Natura.
Pro Marcello.
Sic portorum Rhodiis locare honestum est, & Her ma∣creonti conducere.
Atque argumentum talis relationis contrarium ni∣hil habet, &c.
CHAP. XV.
De adversis.
Sunt affirmantia.
Adversantur.
Perpetuo.
Inter se.
Veluti e regione.
Virgilius Aeneidos 11.
Paradox 2. contra Epicureos.
Sic libertas & servetus, apud Tibullum 2. lib. Sic mihi servitium video: dominamque paratam:
Pro Marcello.
CHAP. VI.
De contradicentibus.
Contraria.
Negantia.
Sunt.
Quorum alterum ait, alterum negat idem.
Idem.
Sunt contradicentia, aut privantia.
Quorum alterum negat ubique.
Negat Ʋbique.
Sic in defensicne Murenae, &c,
CHAP. 17.
De privantibus. Privantia sunt contraria negantia, quorum alterum ne∣gatin eo tantum subjecto, in quo affirmatum suapte natura inest.
Privantia.
In eo tantum subjecto.
Suapte natura inest.
Sic motus & quies, sic ebrius & et sobrius.
Sic cecum esse, et videre.
Sed dissentaneorum categoria sic est, &c.
Ʋnde quidvis ab altero differre quolibet modo potest.
CHAP. 18.
De paribus.
Argumenta simplicia, &c.
Comparata sunt, &c.
Quae compar antur.
Inter se.
Quae tamet si ipsa comparationis natura aeque nota sunt, attamen alterum altero, &c.
Saepeque notis brevius judicantur, aliquande partibus plenius distinguntur,
Notis.
Quae propositio, redditioque nominantur.
Atque omnino comparata etiam ficta arguunt, fidemque faciunt.
Comparatio est in quantitate, vel qualitate.
In quantitate
Qua res comparatae, quantae dicuntur.
Res comparatae, &c.
Est que parium vel imparium.
Pari sunt quorum est una quantitas.
Argumentum igitur paris est, cum par explicatur a pari.
Esque notae sunt par, aequaie, aequore, &c.
Par levibus ventis.
Et nunc aequali, &c.
Cujus res gestae at que virtutes es, &c,
Littora quot conchas, quot amaena rosaria flores, &c.
Hujus vero loci sunt consectaria illa è contrariis quidem orta, &c.
Ex adversis sunt frequentiora.
Contraria enim cntrariorum sunt conse∣quentia, &c.
Dic quibus in terris (& eris mihi magnus Apollo) &c.
Paria vero ficta sunt illa, &c.
CHAP. XIX.
De majoribus. Imparia sunt, quorum quantitas non est una. Impar est majus aut minus. Majus est, cujus quantitas ex∣cedit.
Quorum quantitas non est una.
Non est una.
Impar est majus, aut minus.
Majus est, cujus quantitas excedit.
Propriae notae sunt, &c.
Tostitur emedio, &c.
Hinc sumitur Logica quaedam gradatio, &c.
Ficta vero majora etiam plurimum valent.
CHAP. XX.
De minoribus Minus est, cujus quantitas exceditur.
Minus autem sepa indicatur, &c.
Nemo non modo Romae, &c.
Ovid. 1. Reme. amoris.
At que hujus ejusdem speciei sunt hae formalae, quae fi∣unt negatione parium.
Omnes ex omni aetate, &c.
Aliquando not a nulla est.
Gradatio illa est a minoribus.
Finguntur etiam minora.
Ante leves ergo pascentur in aethere cervi, &c.
CHAP. XXI.
De similibus.
Sequitur comparatio in qualitate.
Quales dicuntur.
Nempe similes, aut dissimiles.
Similia sunt, quorum est eadem qualitas.
Quorum est eadem qualitas.
Similitudo proportio dicitur, &c.
Notae similitudinis, &c.
Similitudinis partes deinceps explicantur.
Di juncta quando termini quatuor, &c.
Aliquando nulla prorsus est nota.
Continua est quando, est primus terminus, &c.
Ficta similitudo.
CHAP. XXII.
De Dissimilibus.
Sunt Comparata.
Quorum qualitas est diversa.
Dissimilitudinis propriae notae sunt.
Heu domus antiqua, &c.
Nota plerumque nulla est.
CHAP. XXIII.
De conjugatis. Hactenus prima argumenta sunt exposita, sequuntur or∣ta de primis, quae perinde sunt ad id quod arguunt, sicut prima unde oriuntur.
Hactenus prima argumenta sunt exposita, &c.
Sequantur orta de primis.
Quae perinde sunt ad id quod arguunt, sicut prima unde oriuntur.
Conjugata, sunt nomina, &c.
Varie deducta.
Ab eodem principio.
In conjugatis symbolum est consentaneorum argumentorum.
Libertas quoniam nulli jam rest at amanti, &c.
C•cero 3. de natura Deorum cum Dionysio tyranno lo∣quitur. Jam mensas argenteas de omnibus delubris jussit auferri, &c.
CHAP. XXIV.
De Notatione. Notatio est nominis interpretatio: nomina siquidem sunt nota rerum, &c.
Est nominis interpretatio.
Nomina siquidem sunt nota rerum.
Cicero 4. in Verrem. O Verrea plaeclara! Quo enim accessisti, quo non attule∣ris tecum istum diem! Etenim quam tu domum, quam urbem adiisti, quod favum denique, quod non eversum, atqu• extersum reliquiris? &c.
Ovid 1. Fastorum.
CHAP. XXV.
De Distributione. Reliquum est ex ortis aliunde argumentis, argumentum distributionis & definitionis.
Reliquum est, &c,
In qua utraque pars affectio reciprocationis est.
Distributio est cum totum in partes distribuitur.
Cum totum in partes distribuitur.
Totum est quod continet partes.
Pars est quae continetur à toto.
Atque ut distinctio totius in partes, distributio: sic col∣lectio partium, &c.
Distributio sumitur ex argumentis toti quidem consen∣taneis, inter se autem dissentaneis,
Itaque tanto accuratior erit, quanto partium, &c.
CHAP. XVI.
De distributione ex causis. Distributio prima est ex absolute consentaneis, causis nempe, & effectis.
Distributio prima est ex absolute consentaneis, causis nempe, effectis.
Distributio prima est, &c.
Distributio ex causis est, quando partes sunt causae totius.
Hic distributio integri in sua membra praecipuè laudatur.
Hic.
Praecipuè laudatur.
Integrum est totum, cuipartes sunt essentiales.
Cui partes sunt essentiales
Membrum est pars integri.
Sic Grammatica in etymologiam & syntaxin. &c,
Haec distributio principalis est, cum rei longioris ex∣plicatio suscipuur.
Virgilius 1. Georg.
Cicero pro Mureno.
CHAP. XXVII.
De distributione ex effectis, ubi de genere & specie. Distributio ex effectis, est quando partes sunt effecta.
Distributio generis in species hic excellit.
Hic excellit.
Genus.
Species.
Genus est, totum partibus essentiale.
Totum essentiale.
Partibus.
Species est pars generis.
Sic animal genus hominis & bestiae dicimus.
Genus est generalissimum, aut subalternum.
Species sub alterna, aut specialissima.
Cujus nullum est genus.
Nullum genus.
Subalternum genus, ut subalternaitem species, quod spe∣cies hujus, illius autem genus est.
Species specialissima, quae est individua in species alias, ut materia & forma singulares.
Genus vero, & species notae sunt causarum & effectorum.
Hinc universale est insigne, ac praestabile, quia causam declarat.
Insigne.
Distributio generis in species valde quidem excellit, sed difficilis est & rara inventu.
Ovidius 1. Metamor.
Cic. 1. Officiorum, virtutem dividit in species quatuor.
Distributio generis in formas specierum eadem est, &c.
Genus & species non solum tractantur hac simplici di∣visionis formula, sedetiam separatim alterum ex al∣tero.
Pro Archia.
Ovid. 4. Tristium.
Exempla igitur specialia suo generi accomodata, sunt hujus loci.
Ad Atticum 7. Ʋrbem tu relinquas? &c.
CHAP. XXVIII.
De distributione e subjectis. Reliqua distributio est quodam modo consentaneorum, ut subjectorum & adjunctorum. Distributio e subjectis est, cum partes sunt subjecta.
Distributio e subjectis est, cum partes sunt subjectae.
Ʋt apud Catullum. Virginitas non tota tua est, ex parte parentum est, &c.
Sic Cicero 5. Tusculanorum. Sunt enim tria genera a bonorum, ut jam a laqueis Stoi∣corum, &c.
CHAP. XXIX.
De distributione ex adjunctis. DIstributio ex adjunctis est, quando partes sunt ad∣juncta: ergo, the whole is subjectum.
Sic Virgilius 1. Georg. Quinque tenent coelum zonae, quarum una corusco, &c.
Caesar. 1. belli Gallic.
CHAP. XXX.
De definitione.
Definitio est cum explicatur quidres sit.
Definitio.
Cum explicatur.
Quid.
Res.
Eaque vicissim definitio argui potest.
Definitio est perfecta, aut imperfecta.
Illa, proprie definitio; haec, descriptio dicitur.
Definitio perfecta est definitio constance solis causis essentiam constituentibus.
Ecausis.
Solis.
Essentiam constituentibus.
Quales causa genere, & forma comprehenduntur.
Et forma comprehenduntur.
Ʋt in aenimali, & pars formae.
Totam formam hominis.
Naturam.
Tales definitiones sunt artium.
CHAP. XXXI.
De Descriptiono.
Est definitio.
Ex aliis etiam argumentis.
Atque haec succincta brevitas non est in hac specie perpe∣tua, sed saepe illustriorem, & magnificentiorem expli∣cationem desiderat.
Sed saepè illustriorem, & magnificentiorem, &c.
Sic gloria describitur in Miloniaena.
Sic 4. Aeneid. fama discribitur.
Tales sunt descriptiones plantarum, animalium in Phy∣sicis; item fluminum, &c.
CHAP. XXXII,
De testimonio Divino.
Exposito artificiali argumento, &c.
Argumentum inartificiale sequitur.
Argumentum inartificiale est, quod non sua natura, sed assumpta alicujus artificialis, argumenti vi arguit.
Sed assumpta, &c.
Vi assumpta.
Ita{que} cum exquisita rerum veritas subtilius exquiri∣tur, per exiguam vim probationis habet.
Veritas.
In civilibus autem et humanis rebus plerum{que} hoc argu∣mentum praecipuam fidem è moribus arguentis efficit, si prudentia virtus, et benevolentia adfuerint.
Praecipuam fidem habet.
E moribus arguentis, efficit, si prudentia virtus, et bene∣volentia adfuerint.
Id uno nomine testimonium dicitur.
Est divinum vel humanum.
In divinis testimoniis numerantur non solum deorum ora∣culi, sed etiam responsa vatum & fatidiorum.
Cicero 3. Catilin, Nam ut illa omittam (ait Orator) visas nocturno tem∣pore ab occidente faces, ardoremque coeli, ut flumi∣num jactus, &c.
Deinde paulo post.
Brevis est illud Tibulli.
CHAP. XXXIII.
De testimonio humano legis & sententiae.
Commune ut lex, & illustris sententia.
Illustris sententia.
Legis autem & non scriptae, & scriptae, testimonium est. Pro Milone.
Et ibidem.
Sententiae illustres sunt proverbia.
Sunt item dicta sapientum.
Proprium testimonium est, ut Platonis illud, 1. ad Quintum fratrem.
Talia sunt in Poetis. 6. Aeneid.
Vivorum testimonia non sunt non tantum cum quaeritur de fundo, aut caede, &c.
Obligationis exemplum est, 5. Philip. Audebo etiam oblig are fidem meam (P. C.) vebis popu∣loque Romano, &c.
Pignus autem obligatio quaedam est, ut apud Virg. Elog. 1.
Confessio est libera, vel expressa tormentis, quae proprie quaestio dicitur. Tale fuit argumentum contra Mi∣lonem quod a Cicerone deridetur.
Hunc etiam referri potest argumentum, quo utimur, cum affirmationis nostrae approbationem, & experientiam proponimus.
Jusiur andum etiam testimonium est, 6. Aeneid. Per superos, & si qua fides tellure sub ima est, Invitus, regina, tuo de littere cessi.
Reciprocatio hic obscurior est, ut quia testatum verum sit, testis sic etiam verax.
Obscurior est.
THE LOGICIANS SCHOOL-MASTER.
CHAP. I.
Quid Judicium. Adhuc prima Dialecticae artis pars fuit, in Inventione; pars altera sequitur in Judicio.
Adhuc prima Dialecticae artis pars fuit, &c.
Sequitur judicium.
Dispositio, est secunda pars Logicae de disponendis ar∣gumentis ad bene judicandum.
Pars Logicae.
Logicae.
Secunda.
De disponendis.
argumentis.
Ad bene judicandum.
CHAP. II.
De axiomatis affirmatione, & negatione. Judicium, est axiomaticum vel dianoeticum.
Axioma est dispositio argumenti cum argumento, qua esse aliquid, aut non esse judicatur.
Axioma est dispositio.
Qua esse aliquid aut non esse judicatur.
Latinè enunciatum Enunciatio, Pronunciatum, Pro∣nunciatio, effatum dicitur.
Enunciatum, enunciatio, &c,
Axioma est affirmatum, aut negatum: affirmatum, quando vinculum ejus affirmatur: negatum quando negatur.
Affirmatum quando vinculum ejus affirmatur.
Vinculum.
Vinculum affirmatur.
Negatum quando negatur.
Hinc nascitur axiomaticum contradictio, quando idem axima affirmatur, & negatur.
Idem axioma.
CHAP. III.
De vero, & falso.
Verum quando pronunciat utires est.
Ʋtires est.
Falsa contra.
Axioma verum est contingens aut necessarium.
Contingens.
Contingens quando sic verum est, ut aliquando falsum esse possit.
Quando sic verum est, &c.
Ʋt aliquando.
Fac enim id hodie esse verum; eras falsum esse po∣terit.
Itaque veritatis hujus contingentis judicium, opinio dicitur.
Que praeteritorum, & praesentium homini certa es∣se potest, futurorum per naturam non admodum potest.
Quamvis Deo tempora omnia praesentia sunt.
Necessariū, quando semper verum est, nec falsum esse po∣test: & illud affirmatum appellatur de omni.
Necessarium quando semper verum est, nec falsum po∣test esse.
Quando semper est, erit, aut fuit.
Et illud affirmatum appellatur de omni.
Impossibile contra, quod de nullo unquam verum esse potest.
Impossibile.
Axioma artium sic esse debent, sed praeterea homogenia, & catholica.
Axioma homogenium est, quando partes sunt essentiales inter se; ut forma formato, subjectum proprio ad∣juncto, genus speciei.
Quando partes sunt essentiales inter se.
Ʋt forma formato, subjectum proprio adjuncto, genus speciei.
Id appellatur , per se.
Axioma catholicum est, quando consequens semper ve∣rum est de antecedente, non solum omni & per se, sed etiam reciproce: ut homo est animal rationale.
Quando consequens semper verum est, &c.
Non solum omni & perse sed etiam reciproce.
Tres hae sunt leges documentorum artis propriorum: prima , lex veritas; secunda , lex justitiae; tertia , lex apientiae dica∣tur.
Atque ejusmodi axiomatum ita catholicorum judicium verissima & prima scientia est.
CHAP. IV.
De axiomate simplici.
Axioma est simplex, aut compositum.
Simplex quod verbi vinculo continetur.
Verbi vinculo.
Continetur.
Vinculo.
Itaque affirmato vel negato verbo, affirmatur, vel ne∣gatur.
Atque hic prima est inventarum rerum dispositio causae cum effecto, ut in primo exemplo, &c.
Quomodo argumentum quodlibet enunciari potest (exceptis plenis comparationibus & distributioni∣bus) consentanea quidem affirmando, dissenta∣nea negando.
Consentanea quidem affirmando, dissentanea ne∣gando.
Axioma simplex est generale, aut speciale.
Generale.
Atque hic contradictio non semper dividit verum & fal∣sum, sed contingentium utraque pars falsa potest esse.
Item non contingentium.
Axioma speciale est, quando consequens non omni ante∣cedenti attribuitur: & hie contradictio semper divi∣dit verum a falso.
Non omni antecedenti.
Attribuitur.
Et hic contradictio semper dividit verum a falso.
Speciale est particulare, aut proprium.
Particulare quando consequens communi antecedenti particulariter attribuitur.
Huic autem axiomati generaliter contradicitur.
Axioma proprium est, quando consequens antecedenti pro∣prio attribuitur.
CHAP. V.
De axiomate copulato. Axioma compositum est, quod vinculo conjunctionis con∣tinetur.
Quod vinculo, &c.
Vinculo conjuctionis continetur.
Itaque e conjunctione affirmata vel negata, affirmatur vel negatur.
Contradictionisque pars vera, pars falsa.
Enunciatum compositum est pro sua conjunctione congre∣gativum, aut segregativum.
Congregativum enunciat omnia consentanea affirmando, omnia etiam dissentanea negando.
Est vero copulatum aut connexum.
Copulatum, cujus conjunctio est copulativa.
Hic igitur negatio erit & contradictio.
Verum enunciati copulati judicium pendet ex om∣nium partium veritate: falsum, saltem ex una parte falsa.
Huic generi affine est enunciatum relatae qualitatis, cujus conjunctio est ipsa relatio.
CHAP. VI.
De Axiomate connexo.
Cuus conjunctio est connexiva.
Conjunctio etiam haec interdum negatur apertius negan∣do consequentiam.
Pro Amer.
De Fato.
Negatio itaque & contradictio statuit, si sit antecedens non ideo consequens esse. Quare cum, &c.
At si connexio sit contingens, & pro sua tantum probabilitate ponatur, judicium ejus tantum opi∣nio fuerit.
Cnnexo axiomati affinis est ista consequentiae relatio.
CHAP. VII.
De axiomate discreto.
Ideoque argumenta dissentanea enunciat.
Enunciatum segregativum, est discretum aut dis∣junctum.
Discretum, cujus conjunctio est discretiva.
Itaque è dissentaneis praecipuè diversa enunciat.
Cujus negatio, & contradictio est.
Discretum enunciatum judicatur esse verum & legiti∣mum, si partes non solum verae, sed etiam discretae sint; falsum vel ridiculum contra.
CHAP. VIII.
De axiomate disjuncto.
Est segregativum.
Cujus conjunctio est disjunctiva.
De Fato.
Hc significatur è disjunctis uni um verum esse.
Cujus negatio
Et contradictione significatur, non necessrio alterum verum esse.
Veruntamen quamvis absolute vera disjunctio necessar a quoque sit: tamen nihil necesse est partes separatim necessarias esse.
Itaque si disjunctio sit contingens non est absolute vera, & tantum opiniabilis est: qualis est frequenter in hominum usu.
Tantum opinabilis.
CHAP. IX.
De Syllogismo, & ejus partibus.
Atque ejusmodi judicium est axiomaticum, &c.
Sequitur dianoeticum.
Dianoia est, cum aliud axioma ex alio deducitur estque syllogismus, aut methodus.
Syllogismus est dianoia; qua questio cum argumento ita disponitur, ut posito antecedente, necessario con∣cludatur.
Qu quaestio.
Cum argumento.
Disponitur.
Nam cum axioma dubium sit, quaestio efficitur, & ad ejus fidem tertio argumento opus est cum questione collocato.
Syllogismi antecedens partes duas habet propositionem, & assumptionem.
Propositio, & assumptio.
Propositio est prima pars antecedentis qua questionis faltem consequens cum argumento disponitur.
Est prima pars antecedentis.
Qua questionis saltem consequens, &c.
Assumptio est secunda pars antecedentis, quae assumitur e propositione.
Est secunda pars antecedentis.
Assumitur.
Syllogismi autem pars consequens est, quae complectitur partes quaestionis, eamqueconcludit: unde complexio & conclusio dicitur.
Eamque concludit.
Ʋnde complexio, & conclusio dicitur.
Si qua pars syllogismi defuerit, enthymema dicitur.
Si quid praeter illas tres partes accesserit prosyllo∣gismus.
Partium etiam ordo saepe confunditur.
Attamen, si qua dubitatio propterea fuerit, explenda, quae desunt: amputanda, quae supersunt: & pars quae libet in locum redigenda est.
CHAP. X.
De syllogismo simplici contracto. Syllogismus est simplex aut compositus.
Simplex, ubi pars consequens quaestionis disponitur in propositione: pars antecedens in assumptione.
Estque affirmatus è partibus omnibus ffimatis.
Negatus, e negata antecedentium partium altera cum complexione.
Generalis, e propositione & assumptione generalibus.
Specialis, ex altera tantum generali.
Proprius, ex utraque propria.
Simplex syllogismus, est contractus partibus vel ex∣plicatus.
Contractus, quando argumentum pro exemplo ita subji∣citur particulari quaestioni, &c.
Subjicitur.
Ʋt utramque partem antecedens, & assumptione affir∣matum intelligatur.
Hic enim argumentum quaestionis, &c. Ramus doth here commorari.
CHAP. XI.
De prima specie syllogismi simplicis explicati.
In syllogismo explicato propositio est generalis, aut pro∣pria, & conclusio similis antecedenti, aut parti de∣biliori.
Et conclusio similis antece denti aut parti debiliori.
Species duae sunt: prima ubi argumentum semper se∣quitur, negatum in altera parte.
Prima ubi argumentum semper sequitur, &c,
Semper sequitur.
Turbatus non bene utitur ratine.
Hoc judicium ita fit a Cic. 3. Tus.
Res mortalis est composita.
Cicero 1. Tusc. In animi autem cognitione (inquit.)
Lividus non est magnanimus.
Ovid. 3. de pont. Eleg. 3.
Cicero pro Muraena.
Ovid 1. Trist. Eleg. 2.
Proprius primus.
Proprius secundus,
CHAP. XII.
De secunda specie syllogismi simplicis explicati.
Secunda species syllogismi explicati est, &c.
Affirmatum generale Omne justum est utile.
Neg. gene.
Consslii expers, consilio reginon potest.
Affir. spec.
Sic Orator diligentiam suam, &c.
Quod optatum redierit, gratum est.
Caullus sic concludit.
Neg. spec.
CHAP. XIII.
De Syllogismo connexo primo. Adhuc syllogismus simplex fuit: syllogismus compositus, est syllogismus ubi tota quaestio est pars alera propo∣sitionis affirmatae, & compositae: argumentum est pars reliqua.
Tollere autem in composito syllogismo, est specialem con∣tradictionem ponere.
Syllo: compositus, est connexus, aut disjunctus.
Syllogismus connexus, est syllogismus compositus proposi∣tionis connexae,
Est que duorum modorum
Primus modus syllogismi connexi est, qui assumit ante∣cedens, & consequens concludit.
Si dii sunt, divinatio est.
Sic Aencidos 4. Dido judicat Aeneae remanen∣dum esse.
Frequenter hic non assumitur idem, sed majus ut 1. Catil.
CHAP. XIV.
De syllogismo connexo secundo.
Si ulli rei sapiens assentietur usquam; aliquandi etians opinabitur, &c.
Ovidius 2. Trist.
Hae duae syllogismi species sunt omnium usitatissimae.
CHAP. XV.
De syllogismo disjuncto primo.
Syllogismus disjunctus, &c.
Modi duo sunt; primus tollit unum, & reliquum con∣cludit.
Nunquam ne intelliges tibi staundum esse utrum illi, qui istam rem gsserunt, homicidae sint, an vindives libertatis? &c.
Si partes djunctae propositionis sint duabus plures, ju∣dicandi, concludendique ars erit eadem.
CHAP. XVI.
De syllogismo disjuncto secundo.
Sic Juno cum Jove de Turno concludit 10. Aenei. Quid si qu•d voce gravaris,
Ejus modi syllogismus efficiture propositione copulata ne∣gata, quae negata complexio dicitur: quaeque dis∣junctionis affirmatae vim obtinet.
Complexio dicitur.
CHAP. XVII.
De Methodo secundum Aristotelem.
Est dianoia.
Axiomatum.
Variorum.
Homogeniorum.
Pro naturae suae claritate praepositorum.
Ʋnde omnium inter se convenientia judicantur, memo∣riaque comprehendentur.
Atque ut spectatur in axiomate veritas, & falsitas, in syllogismo consequentia, & inconsequentia: sic in methodo consideratur, ut per se clarius praecidat, ob∣scurius sequatur; omninoque ordo & confusio judi∣catur.
Omninoque ordo & confusio judicatur.
Sic disponitur ex homogeniis axiomatis primo loco abso∣luta notione primum, secundo secundum, tertio terti∣um, & ita deinceps.
Ideoque methodus ab universalibus ad singularia perpe∣tuo progreditur.
Hac nim sola, & unica via proceditur ab antecedenti∣bus omnino, & absolute notioribus ad consequentia ignota declarandum, eamque solam methodum Aristo∣teles docuit.
CHAP. XVIII.
De prima methodi illustratione per exempla artium.
Exempla doctrinarum, & artium praecipue demon∣strant, praecipueque vindicant.
Quibus quamvis omnes regulae generales sint & uni∣versales, &c.
Quantoque unaquque genelarior erit, tanto magis prae∣cedet.
Generalissima loco, & ordine prima erit, quia lumine & notitia prima est.
Subalternae consequentiae sequentur, quia claritate sunt proximae: atque ex his natura notiores preponentur, minus notae substituentur, ▪tandemque specialissimae constituentur.
Definitio itaque generalissima prima erit.
Distributio sequitur: quae si multiplex fuerit, &c.
Praecedit in partes integras partitio, &c.
Sequitur divisio in species, &c.
Et transitionum vinculis, si longior inter eas intersit ex∣plicatio, colligandae sunt, &c.
Omnes definitiones, distributiones, regulae Grammaticae repertae sint, atque unaquaeque sigillatim judicata, &c.
CHAP. XIX.
De secunda methodi illustratione per exempla Poetarum, Oratorum, Historicorum.
Sic igitur Poeta generalissimum primo loco, &c.
Sic Ovidius in Fastis, &c.
Oratores in prooemio, &c.
Sic Livius summam, &c.
CHAP. XX.
De Crypticis methodi.
At cum delectatione motuve aliquo, &c.
Sed praecipue rerum ordo initio invertitur, &c.
Itaque ad illam perfectae methodi, &c.
Quod Poeta facit, &c.
Sic commici Poeta, &c.
GRAMMATICAL NOTES.
Ars.
Generalis.
Orationis.
Bene
Benè loquendi.
Loquendi
Bene.
Id autem Latinis Latine.
Partes Grammaticae qua sunt Etymologia & Syntaxis.
Etymologia.
Syntaxis.
Etym logia est prima pars Grammaticae, quae vocum singularum proprietates interpretatur.
Est prima pars.
Etymologia est.
Prima pars.
De voce.
De voce.
Vox est nota quâ unumqudque vocatur.
Nota.
Ʋnumquodque.
Vocatur.
Vox constat syllabâ; syllaba constat literâ; litera est ex sono individuo.
Litera est vocalis aut consona.
Quae Syllabam.
Per se.
RHETORICAL NOTES.
CHAP. I.
Rhetorica.
Ars,
Dicendi.
Bene.
Cujus virtus.
Ideòque Plato.
Elocutio est exornatio.
Est exornatio.
Orationis.
Eáque perse plurimum potest.
Ʋt in Curione, qui.
CHAP. II.
Elocutio est Tropus aut figura.
Tropus est Elocutio.
Quà Verbum.
Verbum immutatur.
A native significatione.
In aliam
Tropus verò Aristoteli.
Ideóque Platonis oratio.
Et certè Tropum.
Nam ut vest is frigoris, &c.
Delectat autem ideo, &c.
Haec igitur prima sunt.
Sedtamen verecund. &c.
Tunc ego, &c.
Gladium vagina, &c.
Hyperbole est audacia tropi.
Sedin Allegoria tenendum.
CHAP. III.
Troporum genera duo sunt. Primum est metonymia & ironia.
Metonymia est tropus causae ad effect. subj. ad adjunct: vel contrà.
Metonymia.
Metonymia causae est efficieintis aut materiae.
Efficient. cùminvent. & author.
Tum Cererem, &c,
Cerealiáque arma.
Quos amisimus Cives.
Mars pro bello. Aut dulcis musti, &c.
Sinè Cerere & Libero, &c.
Est preterea hîc valdè usitat, &c.
Metonymia materiae.
Non domus & fundus, &c.
CHAP. IV.
Metonymia effecti, cùm ex effect, &c.
Pallentesque habitant, &c.
Praecipitem iram.
CHAP. V.
Metonym. subj. est, &c.
Cùm nomen, &c.
Ʋt cùm ponitur Continens, &c.
Invadunt urbem, &c.
Quòd in me carcerem effudistis.
Testis est Italia.
Ex hoc genere est illud.
Sic dicimus hominem devorari.
CHAP. VI.
Cùm ex adj. res subj. signifie.
CHAP. VII.
Ironia est Tropus à contrar. ad contr.
.
Heus bone vir.
Curasti probè.
CHAP. VIII.
Tropi primum genus.
Secund. seq. in metaph. & synecd.
Metaph, est quando ex sim. &c.
Itaque metaph, est ad unum verbum contr. sim.
Tropus nullus est florentior.
Nam & odor urbanitatis.
Mollitudo humanitatis.
Nihil est in rerum natura, &c.
Cujus ego Patrem, &c.
Honos alit artes.
Omnesque incenduntur.
Spem fronte serenat.
Magnóque irari fluctuat aestu.
Ʋt sementem seceris, ita metes.
Latrant.
Ad illius hanc orationem adhinniit.
Hyperbole verò & Allegoria, &c.
Geminique minantur.
Pontem indignatus Araxes.
Parietes medius fidius, &c.
Memoriâ vestrâ, &c.
O Navis, &c.
Quaere Coracem, &c.
Neque tam fui timidus, &c.
CHAP. IX.
Metaphora igitur ejusm. fuit.
Pars est membr. vel spec.
Synecdoche membri, &c.
O tecta ipsa misera.
Haud aliter, &c.
Pubesque tueri.
Prosâ mucronem pro glad, &c.
Nullo me modo posse.
CHAP. X.
Certè, &c. parricida.
Cujus ex Ludo, &c.
Allegoria hîc freq.
Hunc Caepuae, &c.
CHAP. XI.
Pabula gustâssent.
Res vides quomodo, &c.
CHAP. XII.
CHAP. XIII.
CHAP. XIV.
Est clocutio.
Quâ orationis habitus.
Arecta & simplici consuet.
At hujus infinitatis, &c.
Fig. dictionis est figura.
Quo uno nihil, &c.
Numero enim excitamur.
CHAP. XV.
Dimensio est Poëica vel orat.
Poëtica quae perpetuis, &c.
Et ferè in fabul. argumentis, &c.
Hinc Tragaed. Comaed, &c.
In quibus&.
Numerus Poët. est Rythm. aut metr.
Certâ clausulâ terminat.
CHAP. XVI.
Pes est dimensio.
Estque bissyl. aut trissyl.
Mistia è dissimil. continuis, &c.
Verùne pentam. ab epico nun{que} separatur.
CHAP. XVII.
Numerus oratorius est numerus, &c.
Differenda igitur quaedam sunt & praesumenda.
CHAP. XVIII.
Sume de Graccho apud Censores.
Causam judicii longè aliam statuo.
Causam afferre Tullius nullam potest.
CHAP. XIX.
Figura dictionis in repetit, est similis aut dissim.
Hic solùm numerus non vox iteratur.
Interdum parenthesis interponitur.
CHAP. XX.
Quando sonus idem.
CHAP. XXI.
NOTES OF PHYSICKS.
Natura est, quae est orta à principiis.
Passionis. Actionis.
Crassities, Tenuitas.
Tenuitas vocatur & subtilitas.
Gravitas. Levitas.
Natura est constans, aut inconstans.
Constans, cujus principia congenita in ipsâ primùm.
Constans vel Coelum, aut intelligentia.
Intelligentiae.
Inconstans natura is elementum elementatum.
Elementum est calidum aut frigidum.
Elementarium.
ETHICAL NOTES.
Ethica est ars bene gerendise.
Vir bonus est qui bonis instruitur.
Bonum est quod est appetendum, Or, appetibile ad bene se gerundum.
Gratia est quâ apud homines plurimum vales.
Authoritas est quâ apud homines plurimum potes.
Bonum est viri totius aut partis.
Libertas est quâ expeditè seu liberè te bene geras.
Facultates sunt quibus te geras.
Divitiae sunt quibus per se bene seu commodè te geras. Opes sunt quibus per alios bene te geras.
Bonum partis est quod inhaeret aut internè conducit ad bene te gerendmu.
Bonum corporis est quod est innatum or connatum corpori.
Aspectus gratus est quo decenter te geras et .
Bonum animi est bonum quod facultatem animi perfecit, eodem{que} sensu virtus diciter,
Aemulatio est quâ alterius exemplo excitamer ad bonum.
Calcar est quo currens excitatur ad bonum persequendum.
Laus est mediocre calcar à paucioribus propter mediocrem viriutem additum & subditum.
Fama est calcar mediocre quod plurium ore versatur.
Honor est quo virtus perfecta honoratur.
Pudor est quo à transiliendis limitibus coercetur.
Poenitentia est quâ à virtute omittendà & vitio committendo deterremur.
Virtus intellectûs est quâ facultatem in∣tellectûs perficit.
Intelligentia est quae principia rei agendae perspicit.
Scientia est virtus intellectûs.
Sapientia est quae rem agendam ad usum contemplatur.
Prudentia est quâ res agenda ad usum dirigitur.
Virtus voluntatis est quae facultatem voluntatatis perficit.
Prosequitur affectu, amoris, auream medio∣critatem; odii extrema.
Sanctitas est virtus voluntatis Deum immediatè respiciens.
Quae rectus de Deo sensus.
Prophanatio est defectus cultûs Dei,
ASTRONOMIAE.
Caput primum.
Caput secundum.
Caput tertium.
Caput quartum.
Caput quintum.
Caput sextum.
Caput septimum.
Caput octavum.
Caput nonum.
MEDICINAE LIBER PRIMUS.
Caput primum.
Sanitas est affectus corporis per se ad actionem suam probè efficiendam.
Caput secundum.
Signum est quo proditur sanitas.
Signum est sanitatis praesentis vel absentis, quia sanitas vel praesens vel absens esse possit.
Signum absentis sanitatis, est praeteriti vel futuri.
OPTICAE LIBER PRIMUS.
Liber secundus.
Itaque
Et
Et
Itaque
Et
Itaque
Itaque
Itaque
Itaque
Itaque
Et
Liber tertius.
Itaque
Liber quartus.
Liber quintus.
Itaque
Itaque
Itaque
Hinc
Hinc
Et
Liber sextus.
Itaque
Et
Itaque
Itaque
Itaque
Itaque
Et
Itaque
Liber septimus.
Itaque
Itaque
Itaeque